Mentuhotep II, Montuhotep II - 5. władca XI dynastii, założyciel Średniego Państwa, zjednoczył Egipt po Pierwszym Okresie Przejściowym, następca Antefa III.
Mentuhotep II był synem Antefa III i królowej Jah. Na początku panowania nosił imię Horusowe Seanchibitaui Ten, który ożywia serce Górnego Egiptu, zmieniając je później na imię Ten w białej koronie. Jako imię tronowe wybrał Nebhetepre Pan steru, Re. Rozpoczynał panowanie obejmując swą władzą tereny położne od Pierwszej Katarakty po 10. nom Górnego Egiptu. Zdobył następnie Asjut oraz nom 15., który poddał mu się bez walki. Swoich przeciwników, których siedzibą była oaza Dachla, zmuszony był pacyfikować. Z kolei wierne mu nomy Oryksa i Zająca zostały wynagrodzone i pozostawione w spokoju (zachowano ich własną administrację). Mentuhotep przeniósł stolicę do Teb sprowadzając ponownie Herakleopolis do roli miasta prowincjonalnego. Utworzył stanowisko gubenatora Północy, przywrócił dawnych kanclerzy i stanowisko wezyra.
Obchodził święto sed, które poświadoczne jest w Deir el-Bahari i w Denderze (na tabliczce ofiarnej). Zjednoczenia dokonał około 30.-34. roku panowania, przedstawiając to wydarzenie w swojej kaplicy w Denderze i na reliefie z Gebelein. W jednej ze scen ukazano go podczas gdy zwycięża Nubijczyka, Azjatę, Libijczyka oraz Egipcjania (który symbolizuje zdobyty Dolny Egipt).
W 39. roku przyjął nowe imię Horusowe Semataui Ten, który zjednoczył Oba Kraje. Z tego samego roku panowania pochodzi płaskorzeźba w Wadi Szat er-Rigal. Razem z grafiti z Asuanu (41. rok) są dowodami aktywności władcy wobec Nubii, z której Mentuhotep przyjął do swej armii żołnierzy. Grób dowódcy Antefa dostarcza informacji o zdobyciu twierdzy w Palestynie. Po za tym nie wiele wiadomo o jego polityce zagranicznej. Poprowadził wyprawę przeciwko Libijczykom Czemehu i Czehenu oraz na Synaj przeciw koczownikom Mencziu. W Nubii zdobył m.in. Kurkur i Deir el-Ballas, co umożliwiło korzystanie z tamtejszych starych dróg karawanowych. Mimo to Nubia pozostała niezależna, powieżono ją jedynie kanclerzowi Chetiemu. W 29. i 31. roku odbyły się wypracy dowodzone przez Chetiego, z których druga dotarła do kraju Uauat.
Mentuhotep jednocząc kraj przyjął pewne wzorce memfickie w sztuce i architekturze oraz włączył do swej administracji urzędników podbitego Herakleopolis.
Wezyrami za czasów Mentuhotepa byli: Dagi, Cheti i Ipi. Henenu kierował ekspedycjami, podskarbim i naczelnikiem wschodnich pustyń był Meru. Inni urzędnicy to: Dżar (zarządca haremu), Harhotep (strażnik pieczęci), Irtisen (naczelny artysta). Poza tym znanych jest jeszcze wielu, pochowanych głównie w Deir el-Bahari i Asasif.
Za panowania Mentuhotepa powstało wiele budowli: w Deir el-Ballas, Abydos (rozbudowa świątyni Ozyrysa), Denderze (zbudował kaplice grobowe), El-Kab, świątynia Hathor w Gebelejn, świątynia Montu w Tod i w Armant. Restaurował także świątynię Hekaiba i Satis (gdzie przedstawił się jako Amon) na Elefantynie. Swój zespół grobowy wzniósł w kotlinie Deir el-Bahari wzorując się na budowlnach Starego Państwa.
Panował 51 lat. Kult Mentuhotepa II przetrwał do czasów Ramessydów.
Bibliografia[]
- Grimal N., Dzieje starożytnego Egiptu, Warszawa, PIW, 2004, ISBN 83-06-02917-8
- Schneider T., Leksykon faraonów, Warszawa-Kraków, PWN, 2001, ISBN 83-01-13479-8