 Sfinks Totmesa III (XVIII dynastia, czasy panowania Hatszepsut) ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. |
 Statuetka konkubiny (Pierwszy Okres Przejściowy) |
 Sarkofagi na dolnym piętrze. Nowe Państwo. |
Muzeum Narodowe w Warszawie - obecnie skupia ponad 4,5 tysiąca obiektów w Galeria egipskiej, która wchodzi w skład Zbiorów Sztuki Starożytnej.
Ekspozycja sztuki egipskiej[]
Prezentuje zabytki ze wszystkich okresów historii cywilizacji egipskiej. Twórcą galerii był profesor Kazimierz Michałowski. Kierował on wykopaliskami w Edfu, Tell Atrib i Faras, w czasie których wydobyto sporą grupa wystawionych obecnie zabytków. Część pochodzi z XIX i XX-wiecznych zbiorów kolekcjonerów polskich: Czartoryskich w Gołuchowie i Michała Tyszkiewicza (będący jego własnością papirus Księgi Umarłych Ba-Kai trafił do MN z Luwru).
Z wykopalisk prof. Michałowskiego w Edfu przywieziono stele grobowe VI dynastii z odkrytych mastab dostojników oraz bogaty zbiór ceramiki (wśród nich cenne naczynia alabastrowe). Nowe obiekty wystawione w czerwcu 1937 roku, cieszyły się ogromnym zainteresowaniem społeczeństwa.
Francuski Instytut Archeologii Wschodu odstąpił obiekty pochodzące z wykopalisk Bernarda Bruyere`a prowadzonych w 1934 roku, za wsparcie jakiego udzielił Francuzom Kazimierz Michałowski.
W sierpniu 1939 roku do magazynów muzealnych trafiły ostatnie skrzynie zabytków z wykopalisk w Edfu. Niestety nie zostały one nawet rozpakowane ponieważ po wybuchu II wojny światowej Niemcy przygotowali je do wywiezienia z Polski. Po wojnie Muzeum większość odzyskało, jednak prawie całkowitemu zniszczeniu uległa kolekcja ceramiki VI dynastii z Edfu. W 1949 roku, po okresie liczenia strat, inwentaryzacji ocalałych i oddanych przez Niemców zabytków, ponownie otwarto Dział Sztuki Starożytnej.
Kolejny zbiór pochodził z wykopalisk prof. Michałowskiego w Tell Atrib rozpoczętych w 1957 roku: depozyt fundacyjny faraona Amazisa, stela Anch-ren z Epoki Późnej, fragmenty reliefów saickich i ptolemejskiech oraz liczne monety, stemple na amforach i duży zespół ceramiki i terakot.
Galeria egipska podzielona jest na dwa poziomy sal: dolne piętro prezentuje zabytki związane ze zwyczajami grobowymi, w górnej z kolei wystawiono dzieła plastyki i rzemiosła artystycznego (związane ze sprawami życia codziennego, w tym kultu religijnego).
Górne piętro[]
Po obu stronach schodów, prowadzących na górne piętro sali, mieszczą się: posąg Horusa z Edfu jako sokoła i Tota w postaci pawiana. Na przeciwko, po środku sali pod ścianą, góruje sjenitowa rzeźba Amona-Re z twarzą wzorowaną na obliczu faraona Tutanchamona, będąca depozytem Muzeum Luwru. Obok wystawiono drobną plastykę, w tym zespół statuetek konkubin a także niewielkie figurki bóstw i świętych zwierząt wraz z triadami - tebańską i memficką. Pod oknem obejrzeć można mumię barana a obok wotywnych statuetek mumie kota i krokodyla. Po lewej stronie od wejścia znajduje się gablota z uporządkowanymi chronologicznie naczyniami. Wśród nich jedno ma wyryte na brzuścu imię faraona Mefenre, inne Wenisa (V dynastia). Na uwagę zasługuje także tzw. bastet wraz z pokrywką naznaczoną kartuszem Teti, znaleziony w komorze grobowej mastaby dostojnika Pepi-Nefer (z czasów VI dynastii). W lewej części sali znajdują się ponad to: reliefy z imionami Totmesa III i Ramzesa II (część płaskorzeźby z tym ostatnim w scenie składania ofiary), doskonale zachowany łuk ze strzałami i ozdobny sztylet okładany hebanem i kością słoniową. Charakterystycznym dla sztuki egipskiej eksponatem jest sfinks Totmesa III z czasów gdy w jego imieniu władzę sprawowała Hatszepsut. Ważny zbiór eksponuje gablota po prawej stronie sali, która zawiera przegląd różnych rodzajów pisma, od hieroglifów do greki (na drewnie, kamieniu, papirusach, ostrakonach i fajansowych płytkach). Nad tymi eksponatami symbolicznie sprawuje pieczę umieszczona obok figurka Imhotepa. Wspomniane zabytki pismiennictwa sąsiadują z zespołem biżuterii (ze złota, fajansu, szkła, muszli i kamieni półszlachetnych), a także z amuletami i innymi drobnymi przedmiotami. Tuż obok znajdują się wytwory najpóźniejszego okresu sztuki egipskiej: reliefy i dekoracje architektoniczne z czasów ptolemejskich i rzymskich (w tym naos, kapitel kolumny i gzyms z Faras). Z boku, pod oknem, obejrzeć można prawdziwą osobliwość i unikat z II w. n.e. - portret chłopca (należący do słynnych portretów fajumskich) namalowany temperą na desce w technice enkaustycznej.
Dolne piętro[]
Mapa[]
Bibliografia[]
- Lipińska Jadwiga "Starożytny Egipt" w: "Zbiory Sztuki Starożytnej", cz. II, Warszawa 2004, Muzeum Narodowe w Warszawie, ISBN 83-7100-285-8
- Michałowski Kazimierz "Od Edfu do Faras", Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1974