| Tutanchamon | |||
|---|---|---|---|
 Złota maska Tutanchamona | |||
| Nebcheperure | |||
| Okres urzędowania | od 1332 p.n.e. do 1323 p.n.e. | ||
| Poprzednik | Semenchkare | ||
| Następca | Eje | ||
| Dane biograficzne | |||
| Dynastia | XVIII | ||
| Ojciec | Amenhotep IV | ||
| Matka | Kija | ||
| Dzieci | dwie córki (urodziły sie martwe) | ||
| Grobowiec | KV 62 | ||
Tutanchamon (1336-1327) - dwunasty władca XVIII dynastii, prawdopodobnie syn Amenhotepa IV (Echnatona) i Kiji, następca Semenchkare, poprzednik Eje. Napewno syn Echnatona. Potwierdzily to badania DNA
Sławę przyniosło mu odkrycie bogatego grobowca przez H. Cartera w listopadzie 1922.
Panowanie Tutanchamona było dosyć krótkie i koncentrowało się na przywróceniu dawnych porządków po śmierci Echnatona.
Spis treści
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Nie ma ostatecznej pewności w kwestii rodziców Tutanchamona. Dawniej panowała opinia, że jego ojcem był Amenhotep III (E.F. Wente, C. Desroches-Noblecourt) jednak należało by ją odrzućić, ze względu na długą koregencję tego ostatniego z Echnatonem. Badacznia mumii Tutanchamona wykazały, że zmarł młodo, mając około dziewiętnastu lat. Biorąc pod uwagę, że urodził się w połowie panowania Echnatona byłby zatem jego synem. Potwierdzeniem tego może być blok z Hermopolis przetransportowany z Amarny, który określa Tutanchamona synem króla, z jego ciała. Królowa Teje, małżonka królewska Amenhotepa III, podczas narodzin Tutanchamona przekroczyła już pięćdziesiąty rok życia, nie była by więc zdolna do powicia dziecka[1].
Goeffrey Martin z Univesisty College w Londynie kopiował w latach siedemdziesiątych XX w. sceny z grobowca królewskiego w Amarnie. Zauważył, że przedstawienia z komór alfa i beta są do siebie bardzo podobne: na obydwu przedstawiono martwą kobietę leżącą na łożu, rozpaczającą parę królewską oraz trzymającą na rękach niemowlę piastunkę. Na jednej (gamma) ukazano Maketaton, wymieniając ją z imienia, druga scena w komorze alfa nie podaje kim była kobieta. Prof. Martin uważa, że jest to Kija[2], drugorzędna żona Echnatona. Jej imię nie pojawia się już od około dziewiątego roku panowania powyższego władcy, kiedy urodził się Tutanchamon. Potwierdzało by to, że zmarła w połogu, jak sądzi G. Martin. Inaczej uważa R. Krauss, wskazując mimo wszystko na Maketaton. W tym wypadku obie sceny przedstawiały by właśnie jedną i tą samą księżniczę.
Dzięki badaniom medycznym udało się ustalić pokrewieństwo Tutanchamona i osoby pochowanej w grobowcu KV 55 w Dolinie Królów. Jest to prawdopodobnie Semenchkare - być może przyrodni brat. Nie jest to Echnaton (jak sądzi N.Reeves).
Żoną Tutanchamona była, starsza od niego, przyrodnia siostra Anchesenamon, trzecia córka Amenhotepa IV i Nefertiti. Dwie córki z tego związku urodziły się martwe i zostały pochowane razem z ojcem.
Panowanie[edytuj | edytuj kod]
Przedstawienie Tutanchamona podczas składania ofiary i libacji. Świątynia w Luksorze
Tutanchamon zasiadł na tronie w wieku około dziesięciu lat. Młody władca potrzebował wsparcia w sprawowaniu władzy. W jego imieniu powołano regentów, którymi zostali Eje i Horemheb. Mieli oni niewątpliwie ogromny wpływ na Tutanchamona i to prawdopodobnie ich zasługą jest program restauracji państwa podjęty przez władcę.
Zanim opóścił Amarnę rezydował w niej przez dwa lata. Zdążył jeszcze zmienić imię własne na Tutanchamon - "żywy obraz Amona". W 3. roku panowania mieszkał już w Memfis, które to sam wybrał z uwagi na możliwość lepszej kontroli sytuacji zagranicznej (głównie w Azji).
Tutanchamon stopniowo realizował politykę przywrócenia przedamarneńskich porządków. W tym celu wydał tzw. stelę reatauracyjną w Karnaku.
Za jego czasów wezyrami byli Usermontu i Pentju, arcykapłanem Amona - Parennefer, podskarbim - Maja, wicekrólem Kuszu - Haj.
Tutanchamon, podobnie jak inni władcy XVIII dynastii, najwięcej budowli pozostawił po sobie w Tebach. Dokończył zdobienie kolumnady w świątyni w Luksorze, gdzie w 1989 r. na dziedzińcu odkryto figurę sfinksa z imieniem tego króla. W Karnaku zburzono świątynię Echnatona. Tutanchamon zbudował tam dwie kaplice: dom pana wcieleń, Re w Tebach oraz dom pana wcieleń, Re, ukochanego przez Amona, który zaprowadził porządek w Tebach[3]. Nazwa drugiej oddaje ideę restauracji podjętą przez władcę. Tutanchamon ukończył aleję sfinksów pomiędzy świątynią Amona a świątynią Mut oraz prowadził prace rekonstrukcyjne. W Karnaku pozostawił także stele oraz wiele posągów Amona o rysach młodego władcy [4]. W Tebach Zachodnich znajdują się dwa ,uzurpowane przez Eje i Horemheba, ogromne posągi. Znaleziono także przedmioty Tutanchamona w pałacu Amenhotepa III w Malgata. Na północy król pozostawił po sobie dwa nadproża w Memfis i Sakkarze, popiersie, bramę i stelę w Gizie. Poświadczony jest także trzeci pochówek Apisa oraz świątynia dom pana postaci Re w Memfis. Tutanchamon nie zapomniał o Nubii. W Kawa zbudował kaplicę Amonowi. Świątynia, głowa i granitowa grupa świadczą o działalności także w Faras.
Rekonstrukcja twarzy Tutanchamona
Przed wejściem na wystawę skarbów Tutanchamona w USA
Przypisy[edytuj kod]
- ↑ Brier, 2001, s. 92
- ↑ albo Meritaton, córka Echnatona
- ↑ Schneider, 2001, s. 337
- ↑ Jeden będący depozytem Luwru posiada Muzeum Narodowe w Warszawie
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Brier B., Morderstwo Tutanchamona
- Carter H., Mace C.A, Odkrycie grobowca Tutanchamona, Amber
- Desroches-Noblecourt Ch., Tutanchamon. Życie, śmierć, odrodzenie, Warszawa, PIW, 1980, ISBN 83-06-00151-6 .
- Grimal N., Dzieje starożytnego Egiptu, Warszawa, PIW, 2004, ISBN 83-06-02917-8
- Hoving Th., Tutanchamon. Za kulisami odkrycia Warszawa, Af, 1991, ISBN 83-221-0566-5
- Reeves N., Tutanchamon. Król, grobowiec, skarb królewski
- Piotrowska A., Tajemnica śmierci Tutanchamona, Wiż, nr 4, kwiecień 2005
- Schneider T., Leksykon faraonów, Warszawa-Kraków, PWN, 2001, ISBN 83-01-13479-8
| Poprzednik Semenchkare |
|
Nowe Państwo Tutanchamon – XVIII dynastia 1332-1323 p.n.e. |
|
Następca Eje |
